Chỉ hơn 2 tuần (từ ngày 12-28/3/1954), để phối hợp với Điện Biên Phủ, quân và dân tỉnh Hưng Yên đã diệt, bức hàng và bức rút 12 vị trí lớn nhỏ, mở rộng khu du kích bắc Hưng Yên thêm 78 thôn, liên tục đánh mìn, đánh phá tàu, xe phá đường, đường sắt làm gián đoạn giao thông của địch; buộc địch phải giam chân nhiều lực lượng để giải vây, ứng cứu.
Thực hiện chỉ thị Bộ Chính trị ngày 23/2/1954 "cần mở rộng hoạt động ở Tả Ngạn trong một thời gian dài với quy mô nhỏ, dùng lực lượng bộ đội nhỏ liên tiếp hoạt động, đánh nhỏ ăn chắc, chủ yếu là đánh du kích, không nên ham đánh công kiên và vận động. Phải lợi dụng mọi cơ hội đánh nhỏ, phá hoại giao thông, kho tàng, đánh địa lỗi, phá hoại cầu đường làm cản trở vận chuyển của địch", Tỉnh đội Hưng Yên đã chỉ đạo sát sao phần chuẩn bị tác chiến.
Các tiểu đoàn 58, 50 Đại đội 10 độc lập của tỉnh được bổ sung, củng cố, huấn luyện theo yêu cầu luân phiên vào hoạt động lâu trong vùng địch hậu. Các đại đội Phù Cừ, Ân Thi huấn luyện theo hướng phối hợp, phối thuộc cho bộ đội Khu đánh phục kích vừa và lớn trên đường giao thông và được đưa lên tuyến đường 5 hoạt động.
Các đại đội Văn Lâm, Yên Mỹ, Mỹ Hào, Văn Giang vừa chuẩn bị chiến trường, bổ sung ngay một số trung đội cho bộ đội Khu, phối hợp với bộ đội Khu và tỉnh tác chiến tại địa phương, vừa chủ động đánh địch, phá tề, phá hoại giao thông, cùng lực lượng chính trị mở rộng cơ sở, chống địch lấn chiếm và càn quét trên địa bàn ta mở đợt hoạt động.
Trinh sát được tung sâu vào đường sắt, đường 5 nắm địch, "sờ" lại lần cuối giúp cho chỉ huy lập kế hoạch đánh các đồn trong khu vực hoạt động như Nghĩa Lộ, Như Quỳnh, Đình Dù, Hoàng Nha, Thanh Đặng... Ngày 11/3/1954, Tỉnh ủy Hưng Yên chỉ thị bổ sung thêm nhiệm vụ: "... Những nơi có điều kiện thì phát động đấu tranh vũ trang, tiêu diệt hệ thống tháp canh trên đường 5, đường sắt, bắt phản động, phá hoại và làm tê liệt giao thông”.
Sự phối hợp với chiến dịch Điện Biên Phủ của quân và dân tỉnh Hưng Yên đã để lại những trận đánh đáng nhớ: Ngày 12/3/1954, Bộ Tổng Tư lệnh trực tiếp điện xuống "Trung đoàn 42 phải đánh Nghĩa Lộ, không cho chúng rút đi để chi viện cho Điện Biên Phủ".
Đêm ngày 12/3/1954, Trung đoàn 42 đã hành quân, chiếm lĩnh trận địa, bí mật tiếp cận được địch và nổ súng lúc 3 giờ sáng ngày 13/3/1954. Sau 2 giờ chiến đấu vô cùng quyết liệt, ta diệt được lô cốt chính, 12 ụ vệ tinh, đánh chiếm từng khu vực, diệt gần một tiểu đoàn địch, thu nhiều vũ khí, phá hầu hết công sự nổi…
Cùng với trận đánh Nghĩa Lộ, tỉnh Hưng Yên huy động hàng chục nghìn dân quân du kích và dân công lên phá hoại đường sắt từ Cổ Bi tới Xuân Đào, phá đường 5 từ Như Quỳnh đến Quán Gỏi; san bằng 2 tháp canh Quán Ròn, Xuân Đào. Một đoàn tàu hỏa từ Hà Nội xuống bị tắc nghẽn tại ga Lạc Đạo, bộ đội Văn Lâm đã đột nhập đánh đổ đoàn tàu đó. Vận tải đường sắt của địch bị tê liệt hoàn toàn từ ngày 13 đến 15/3/1954.
Quân và dân tỉnh Hưng Yên phá đường giao thông chặn đánh quân thực dân Pháp. (Ảnh: Tư liệu Bảo tàng tỉnh Hưng Yên)
Quân và dân tỉnh Hưng Yên phá đường giao thông chặn đánh quân thực dân Pháp. (Ảnh: Tư liệu Bảo tàng tỉnh Hưng Yên)
Từ ngày 13-26/3/1954, bộ đội và du kích huyện Văn Lâm, Yên Mỹ, Mỹ Hào đã trụ bám địa bàn chống càn quét, phá đường, liên tục đánh tàu, xe dịch, phá 42 xe các loại. Đại đội 10 đã phối hợp với bộ đội và du kích Văn Lâm chống càn, đánh tàu, xe. Trong đó, du kích huyện Yên Mỹ liên tục lên đường "săn" xe địch, trong 5 ngày liền, ngày nào cũng diệt được xe quân sự của địch.
Từ ngày 13-26/3/1954, bộ đội và du kích huyện Văn Lâm, Yên Mỹ, Mỹ Hào đã trụ bám địa bàn chống càn quét, phá đường, liên tục đánh tàu, xe dịch, phá 42 xe các loại.
Các hoạt động vừa và nhỏ nhưng liên tục đó buộc địch hằng ngày phải tổ chức các cuộc hành quân giải tỏa nhằm bảo vệ việc sửa đường và vận chuyển. Thường các cuộc hành quân này địch sử dụng từng tiểu đoàn cơ động, có xe tăng thiết giáp mở đường và yểm hộ; buộc địch phải bộc lộ lực lượng để bộ đội Khu có điều kiện tổ chức các trận phục kích lớn.
Ngày 22/3/1954, Trung đoàn 42 đã tổ chức trận phục kích trên đường 5, đoạn Bạch Sam, huyện Mỹ Hào giành thắng lợi lớn, phá 20 xe, diệt gọn 2 đại đội địch, thu nhiều vũ khí.
Ngày 23/3/1954 tại đoạn đường 5 thuộc địa bàn Bạch Sam, Lương Xá, Tiểu đoàn 652 được tăng cường bộ đội huyện Mỹ Hào, Đại đội huyện Phù Cừ và một trung đội bộ đội huyện Ân Thi sử dụng "độn thổ", "độn thủy" tiến công ồ ạt và đồng loạt, áp đảo quân địch từ đầu đến cuối và giải quyết trận đánh nhanh gọn, đã phá 7 xe, diệt 72 tên, bắt 26 tên, làm mất sức chiến đấu của tiểu đoàn 26 của địch, thu nhiều vũ khí.
Ngày 28/3/1954, Tiểu đoàn 698 tổ chức trận phục kích trên đường 5 tại khu vực chợ Đường Cái đánh trúng 2 cánh quân từ Bần Yên Nhân lên, từ Như Quỳnh xuống; diệt hoàn toàn 1t đại đội và 2 trung đội công binh, thu nhiều vũ khí, phá 18 xe các loại, trong đó có 10 xe đặc chủng.
Chỉ hơn 2 tuần (từ ngày 12-28/3/1954), để phối hợp với Điện Biên Phủ, dân và quân Hưng Yên diệt, bức hàng và bức rút 12 vị trí lớn nhỏ, mở rộng khu du kích bắc Hưng Yên thêm 78 thôn, liên tục đánh mìn, đánh phá tàu, xe phá đường, đường sắt làm gián đoạn giao thông của địch; buộc địch phải giam chân nhiều lực lượng để giải vây, ứng cứu.
Như vậy là chỉ hơn 2 tuần (từ ngày 12-28/3/1954), để phối hợp với Điện Biên Phủ, dân và quân Hưng Yên diệt, bức hàng và bức rút 12 vị trí lớn nhỏ, mở rộng khu du kích bắc Hưng Yên thêm 78 thôn, liên tục đánh mìn, đánh phá tàu, xe phá đường, đường sắt làm gián đoạn giao thông của địch; buộc địch phải giam chân nhiều lực lượng để giải vây, ứng cứu.
Đặc biệt là trên đường 5, quân và dân Hưng Yên đã phục kích thành công 4 trận, tiêu diệt và làm mất sức chiến đấu tương đương tiểu đoàn thuộc lực lượng cơ động chiến lược của địch. Đây là chiến công xuất sắc của ba thứ quân, của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân đã phối hợp chặt chẽ tạo nên những trận đánh nổi bật về giao thông chiến trên một vùng trọng điểm về giao thông vận tải chiến lược; là sự phối hợp hiệu quả đối với đợt 1 của chiến trường chính Điện Biên Phủ.
Khi bộ đội ta mở đợt công kích thứ hai vào Điện Biên Phủ, quân và dân Hưng Yên mở đợt hoạt động mới trên cả tuyến đường 5 và ở phía nam của tỉnh với những trận đánh lớn: ngày 22/4/1954, Tiểu đoàn 698 cùng các địa phương tổ chức trận phục kích lớn tại khu vực chợ Đường Cái; khi cả tiểu đoàn địch có 4 xe tăng yểm hộ lọt vào trận địa phục kích của ta. Đơn vị "bịt đầu" nổ súng.
Du kích huyện Văn Lâm đặt mìn đánh đổ đoàn tàu của thực dân Pháp. (Ảnh Tư liệu).
Du kích huyện Văn Lâm đặt mìn đánh đổ đoàn tàu của thực dân Pháp. (Ảnh Tư liệu).
Các lực lượng tại chỗ bật dậy cùng xung lực từ phía nam đường 5 ào ạt tiến công, tiếp cận địch rất nhanh, chia cắt địch ra thành từng tốp, dùng thủ pháo, tiểu liên, báng súng đánh gần, liên tiếp diệt hết chỗ địch co cụm này đến khu địch lẩn trốn khác.
Sau hơn một giờ chiến đấu, ta tiêu diệt tại trận 179 tên, làm bị thương 64 tên, bắt 108 tên (có 2 quan tư, 1 quan ba, 2 quan hai người Pháp); phá hủy một xe tăng, 11 xe quân sự, một pháo 57mm; thu được 2 đại bác, 2 súng cối, 2 đại liên, 12 trung liên, 54 tiểu liên, 13 súng lục, 70 súng trường, tiểu đoàn quân viễn chinh số 100 của địch bị xóa sổ. Đây là trận thắng lớn nhất trong đợt hoạt động phối hợp với Điện Biên Phủ trên Mặt trận đường 5; và là trận phục kích thắng lợi thứ ba trong vòng 40 ngày trên cùng một quãng đường 5 chỉ cách Hà Nội 20km.
Khi ở Điện Biên Phủ ta công kích đợt 3, Tiểu đoàn 54 tập kích quận lỵ Văn Giang diệt gọn một đại đội địch; bộ đội huyện Văn Giang tập kích diệt bọn địa phương quân ở Thuận Tốn và tập kích vị trí Xuân Quan bắt 42 tên, thu 35 súng; Đại đội 10 và bộ đội huyện Văn Lâm liên tục đánh đổ nhiều tàu quân sự tại các khu vực Khuyến Thiện, Đại Từ, Lạc Đạo, Đông Mai
Ngày 7/5/1954 chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng, vui mừng trước thắng lớn trên chiến trường chính, quân và dân Hưng Yên tiếp tục tiến công địch trên tất cả các hướng và giành nhiều thắng lợi quan trọng.
Bài: PHẠM HÀ
Trình bày: TRẦN LAM
Built with Shorthand